Wiele osób jest mylnie przeświadczonych, że pompa ciepła to urządzenie, które produkuje ciepło. W rzeczywistości umożliwia ono transfer energii cieplnej z tzw. dolnego źródła ciepła i wykorzystanie jej na potrzeby podgrzania wody w instalacji hydraulicznej lub bezpośrednio powietrza znajdującego się wewnątrz domu.
Czym jest pompa ciepła?
Wiele osób jest mylnie przeświadczonych, że pompa ciepła to urządzenie, które produkuje ciepło. W rzeczywistości umożliwia ono transfer energii cieplnej z tzw. dolnego źródła ciepła i wykorzystanie jej na potrzeby podgrzania wody w instalacji hydraulicznej lub bezpośrednio powietrza znajdującego się wewnątrz domu.
W zależności od rodzaju wykorzystywanej pompy ciepła, stosowane są kolektory typu powietrznego, czerpiące energię cieplną bezpośrednio z powietrza lub typu gruntowego, wykorzystujące sondy wypełnione glikolem lub solanką. Dolne źródła ciepła oparte o powietrze są bardziej narażone na zmienność temperatur, podczas gdy wymienniki gruntowe (szczególnie te instalowane pionowo) działają w niemal stałej temperaturze w trakcie trwania sezonu. Dzięki temu gruntowe pompy ciepła odznaczają się wyższą i niezależną od pory roku sprawnością energetyczną.
Ciepło zgromadzone w dolnym źródle jest w pierwszej kolejności absorbowane przez czynnik, wypełniający szczelny układ chłodniczy. Przyjmując ciepło czynnik znajduje się w fazie lotnej. Aby zwiększyć efektywność oddawania energii cieplnej jest on sprężany, a następnie skraplany. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest przekazanie ciepła w kierunku wody zgromadzonej w buforze (łączniku pomiędzy pompą ciepła i instalacją hydrauliczną) i zbiorniku na ciepła wodę użytkową. W pozostałym zakresie ogrzewanie budynku przebiega analogicznie do innych rodzajów źródeł ciepła, tj. Ciepło jest rozprowadzane za pośrednictwem wody do grzejników lub systemu ogrzewania płaszczyznowego.
Co decyduje o opłacalności?
Początkowy koszt sprzętu i instalacji
Wiele osób zastanawia się, czy montaż pompy ciepła się w ogóle opłaca. To, czy inwestycja ma sens ekonomiczny i jak szybko zwróci się w czasie zależy w głównej mierze od początkowego kosztu związanego z zakupem i montażem sprzętu, który będzie później amortyzowany.
Koszt ten różni się m.in. w zależności od:
- producenta sprzętu – rzecz jasna na rynku obecni są producenci budżetowi oraz Ci z półki premium. Tych drugich cechuje rzecz jasna wyższa jakość podzespołów, co za tym idzie większa bezawaryjność sprzętu. Niestety producenci, którzy dbają o jakość wykonania produktów często każą sobie za niego sporo płacić. To wpływa zaś bezpośrednio na czas zwrotu z inwestycji.
- rodzaju dolnego źródła ciepła – kolektory gruntowe są dużo wydajniejsze niż powietrzne. Odznacza je niestety bardzo wysoka cena montażu. Przyjmuje się, że koszt instalacji 1mb sondy pionowej kosztuje w zależności od regionu Polski od 120 do 150 zł. Sumaryczna długość sond dla jednej instalacji może przekraczać nawet kilkaset metrów, więc ich koszt może w niektórych przypadkach przewyższać cenę samego urządzenia.
- wybranej firmy instalatorskiej – część doświadczonych instalatorów inkasuje za swoje usługi nawet dwukrotność przeciętnej kwoty odpowiadającej danej lokalizacji. Przed podpisaniem umowy z instalatorem warto porównać oferty i wybrać taką, która będzie dla Ciebie optymalna finansowo. Jeżeli prace montażowe będziesz przeprowadzał samodzielnie, rozsądnym wyborem będzie pompa ciepła monoblok. W tym przypadku do instalacji nie będą potrzebne żadne specjalne uprawnienia.
Koszt energii elektrycznej
Opłacalność inwestycji w pompę ciepła zależy też od kosztów jej eksploatacji, tj. poziomu zużycia energii elektrycznej. Ten zaś rośnie wraz ze zwiększającym się zapotrzebowaniem budynku na ciepło. Decyzję o instalacji pompy ciepła warto powiązać z termomodernizacją budynku. Ograniczenie energochłonności domu spowoduje, że eksploatacji pompa ciepła będzie kosztować znacznie mniej.
Poziom zużycia energii elektrycznej przez pompę ciepła zależy też od jej sprawności energetycznej. Sprawność maleje wraz ze zwiększającą się różnicą temperatur pomiędzy dolnym i górnym źródłem ciepła. O ile nie masz wpływu na temperaturę powietrza atmosferycznego, to na temperaturę wody w instalacji hydraulicznej już tak. Jednym ze sposobów na jej ograniczenie jest rezygnacja z tradycyjnych grzejników i zastosowanie ogrzewania płaszczyznowego (podłogowego), które działa efektywnie już w temperaturze 30-35 stopni Celsjusza.
Koszt regularnego serwisu i przeglądów
Należy pamiętać, że na koszty eksploatacyjne pompy ciepła składa się również koszt regularnego serwisu i co sezonowych przeglądów. W okresie obowiązywania gwarancji czynności tego typu są najczęściej wymagane do jej utrzymania. W części przypadków z utratą gwarancji będzie wiązało się również przeprowadzenie czynności serwisowej przez osobę, która nie posiada odpowiedniej autoryzacji producenta.
W ramach regularnego przeglądu urządzenia sprawdzana jest szczelność układu, wypełnionego czynnikiem chłodniczym. Ewentualny ubytek czynnika jest uzupełniany analogiczne jak w przypadku układzie klimatyzacji. Jeżeli na układ składa się również pompa obiegowa, to weryfikowany jest również stan filtra wyłapującego elementy stałe mogące uszkodzić jej działanie.
Wiele firm instalatorskich oferuje pakiet przeglądów wliczony w usługę instalacji. Warto o tym pamiętać na etapie negocjacji ceny. Jeżeli nie uda Ci się ograniczyć ceny samego montażu, to być może instalator zgodzi się np. na darmowe przeprowadzenie pierwszego cyklicznego urządzenia. Nawiasem mówiąc, mając na uwadze dynamiczny wzrost cen tego typu usług, zakup pakietu serwisowego na etapie montażu warto rozważyć niezależnie od tego.
Kiedy zwróci się inwestycja?
Przyjmuje się, że zwrot z inwestycji w pompę ciepła następuje w okresie od 7 do 12 lat od czasu montażu. Rzecz jasna na czas ten ma wpływ wiele wymienionych wyżej czynników. Należy też pamiętać, że przy szacowaniu czasu zwrotu z inwestycji ważna będzie też cena innych, stosowanych przez Ciebie do tej prosty źródeł ogrzewania. Im będzie ona wyższa, tym inwestycja zwróci się szybciej.
Decydując się na pompę ciepła, warto przeanalizować możliwość połączenia inwestycji z montażem instalacji fotowoltaicznej. W tym przypadku koszty eksploatacji źródła ciepła wynikające z kosztów energii elektrycznej będą mogły być ograniczone do zera. Zestawy do bezemisyjnego ogrzewania domu są zwykle preferowane w ramach wszelkiego rodzaju programów dotacji np. „Czyste Powietrze”.
