Dereń jadalny, inaczej nazywany właściwym jest krzewem lub niewielkim drzewkiem coraz częściej pojawiającym się w domowych ogrodach, rośnie także popularność plantacji derenia. Charakteryzuje się niesamowitą długowiecznością, zdrowe i wciąż owocujące rośliny 100-letnie nikogo nie dziwią, a spotyka się okazy starsze bez oznak chorobowych i zauważalnym bardzo obfitym owocowaniem. Kwiaty derenia są samopylne, a minimum dwie odmiany posadzone obok siebie gwarantują jeszcze bardziej obfite owocowanie. Szerokie zastosowanie owoców i bardzo łatwa uprawa sprawiają, że sadzonki derenia jadalnego cieszą się tak dużym zainteresowaniem.
Polecane odmiany derenia jadalnego
Wśród najbardziej cenionych i polecanych odmian są:
- Bolestraszycki – średnia masa owocu wynosi około 3-3,3 g, dojrzewanie w pierwszej połowie września
- Szafer – popularnia odmiana, dojrzewanie na początku września i najdłuższy okres zbioru, nawet ponad półtorej miesiąca
- Korałłowyj Marka – niższe drzewka, dzięki czemu można traktować jako krzewy owocowe w doniczkach, duże owoce aż do 6 g, szybkie dojrzewanie już w połowie sierpnia
- Flava- niezwykłe żółte owoce, do 2,7 g, traktowany jako odmiana deserowa
- Dublany- dojrzewanie w drugiej połowie sierpnia, najczęściej możliwy trzykrotny zbiór owoców
- Juliusz- owoce są drobne, do około 2,7 g i kolor czerwono- różowy, nieco bardziej kuliste niż inne, pierwsze zbiory możliwe pod koniec sierpnia, cechuje się krótkim okresem zbioru.
Warunki uprawy
Krzewy najlepiej owocują na przepuszczalnych, żyznych glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym. Choć dereń nie jest szczególnie wymagający w zakresie podłoża, nie będzie się dobrze rozwijał na mokrych, kwaśnych i słonych glebach pozbawionych wapnia. Odpowiednie przygotowanie gleby polegające na uzyskaniu odpowiedniego odczynu oraz uzupełnienie brakujących makro i mikroelementów pozwoli na osiągnięcie szybkiego i zdrowego przyrostu rośliny. W zakresie nawożenia sadzonki derenia jadalnego nie są wymagające, dobrze sprawdzi się stosowanie oborników odpowiednio przekompostowanych, szczególnie końskiego, owczego i bydlęcego.
Jak wspomniano kwiaty derenia są samopylne, jest to szczególnie cenne, jeśli ogród ma ograniczoną powierzchnię i planowane jest jedno drzewko. Jednak każda odmiana może być zapylaczem dla wszystkich pozostałych. Zatem sadzenie dwóch odmian krzyżowo niesie pewność corocznego, obfitego owocowania oraz pozytywnie wpłynie na wielkość owoców.
Rozstaw sadzonek jest uzależniony od planów względem plantacji. Najczęściej stosuje się rozstaw nie mniejszy niż 2-2,5 m, ale nie większy niż 5 metrów. Przy planowaniu nasadzeń należy pamiętać, że dereń nie reaguje najlepiej na przesadzanie. Jeśli w pierwszym roku prowadzimy krzewy owocowe w doniczkach zauważą się, że sadzonki lepiej się przyjmują i są jeszcze mniej podatne na choroby. Roślina nie wymaga szczególnej opieki i pielęgnacji, a zazwyczaj w przypadku domowych upraw stosuje się tylko sanitarne cięcia, które wykonuje się na przełomie sierpnia i września albo jeszcze przed ruszeniem soków w lutym.
Dereń jadalny jest drzewkiem nie tylko długowiecznym, ale także odpornym na choroby, a zdrowe egzemplarze wymagają bardzo małej opieki. Należy pamiętać jednak o podstawowych zasadach:
- roślina ma płytki system korzeniowy, zatem w obrębie korony nie należy przekopywać ziemi, gdyż może dojść do jego uszkodzenia;
- w związku z płytkim systemem korzeniowym zaleca się młode rośliny ściółkować, aby w wyniku mocnego nasłonecznienia nie doszło do przegrzewania się korzeni;
- sadzonki derenia jadalnego w okresie wzrostu wymagają nawadniania, co wpłynie korzystnie na ich rozwój i przyspieszy owocowanie.
Właściwości owoców
Owoce derenia w zależności od odmiany różnią się wielkością i osiągają od 2,5 g do aż 6 g. Odmiana wpływa także na zawartość cukru i smak owocu, niektóre odmiany są nieco bardziej cierpkie w smaku, inne z kolei są bardzo słodkie, przypominające ananas. Owoce ze wszystkich odmian zawierają bardzo duże ilości witaminy C, pektyn, a także cenne polifenole, przeciwutleniacze i kwasy organiczne. Mogą być spożywane zarówno świeże, jak i wykorzystywane do różnego rodzaju przetworów takich jak galaretki, syropy, marmolady, dżemy. Z owoców robi się także syropy i nalewki, doskonale smakują także po ukiszeniu.
